Như chúng ta đã thấy, Việt Nam là nước có lịch sử địa chất kiến tạo rất lâu dài và trải qua nhiều kiến tạo lớn đồng thời nước ta lại nằm tại vị trí tiếp giáp với Địa Trung Hải và Thái Bình Dương nên có thể dễ dàng nhận thấy nước có nguồn tài nguyên khoáng sản rất đa dạng và phong phú.
Trên cả nước có tới hơn 5000 quặng tụ và tụ khoáng của 60 loại khoáng sản khác nhau và phần lớn các loại khoáng sản đều có trữ lượng vừa và nhỏ. Nếu tính đến trữ lượng lớn thì phải chỉ đến sắt, than đá, dầu mỏ, apatit, đá vôi,…Có nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú vì thế nước ta có rất nhiều thuận lợi trong việc khai thác và sử dụng hợp lý chúng để tạo ra nguồn năng lượng và vật liệu xây dựng,…để phục vụ nhu cầu ngày càng cao của con người.
Chúng ta có thể thấy những thuận lợi của các nguồn tài nguyên khoáng sản chính sau:
- Nước ta có nhiều mở kim loại nhe sắt, mangan , đồng,…và nhiều mỏ phi kim loại như than đá, than mỡ, than nâu, dầu mỏ,…Đó chính là cơ sở để con người tạo ra nhiều nguồn tài nguyên đa dạng để phát triển ngành khai khoáng như : khai thác than, luyện kim màu, luyện kim đen,…
- Theo nghiên cứu thì ở Quảng Ninh nước ta có tới 3,5 tỉ tấn than đá, to tỉ tấn dầu mỏ ở biển Đông. Đặc biệt là một số loại khoáng sản và vật liệu xây dựng như cát thủy tinh, đá vôi,…cũng rất phong phú. Đó chính là nguồn cung cấp những nguyên liệu tốt để phát triển nền công nghiệp từ thế hệ này sang thế hệ khác.
- Nước ta có nhiều loại khoáng sản có chất lượng tốt như than đá ở Quảng Ninh có chất lượng tốt ngang với than đá Antraxit của vương quốc Anh. Đó cũng chính là nguyên liệu tốt để phát triển ngành công nghiệp và là mặt hàng xuất khẩu có giá trị cao về kinh tế.
- Ở nhiều mỏ khoáng sản có điều kiện khai thác rất thuận lợi như khai thác cát thủy tinh lộ thiên ở bờ biển, Apatit lộ thiên ở Lào Cai. Điều đó vừa giúp cho việc khai thác dễ dàng, vừa giúp làm hạ giá thành sản phẩm khi đưa ra ngoài thì trường.
- Nước sông, biển quanh năm không bị đóng băng do thời tiết khí hậu nước ta là nắng nóng quanh năm, vì thế ta có thể khai thác tài nguyên quanh năm dưới biển mà chi phí lại thấp.
Tồn tại song song với những thuận lợi đó chính là những khó khăn mà chúng ta gặp phải.
- Tuy là nước có nhiều loại khoáng sản nhưng trữ lượng khoáng sản của ta đều là nhỏ (nhỏ hơn 5% so với thế giới) cho nên khai thác khoáng sản ở nước ta chỉ hợp với quy mô vừa và nhỏ.
- Điều kiện khai thác dầu mỏ ở biển Đông là rất khó khăn vì mỏ dầu khí nằm sâu dưới tận đáy biển đòi hỏi phải nhờ đến kĩ thuật nước ngoài, như thế thì rất tốn kém. Không những thế còn có nhiều mỏ khoáng lại phân bố gần biên giới sẽ dẫn đến việc khó khai thác mà khi khai thác nhiều thì sẽ làm cạn kiệt nguồn tài nguyên khác.
- Các khoáng chất bị lẫn nhiều các tạp chất khác như vàng lẫn bạc, đồng lẫn chì,…điều này khiến ta phải có công nghệ cao mới có thể tinh luyện được các chất đó mà trên hiện tại thì ta vẫn chưa có các công nghệ hiện đại đó.
- Phân bố không đồng đều giữa các vùng như giữa miền Nam và miền Bắc. Bên cạnh đó, các mỏ khoáng sản ở đất liền thì đang trên đà cạn kiệt còn khoáng sản dưới biển thì mới bắt đầu khai thác.
- Khí hậu có diễn biến phức tạp, thiên tai xảy ra thường xuyên nên việc khai thác khoáng sản sẽ rất dễ gây đảo lộn hề sinh thái.
Xem thêm: Môi trường biển đang dần bị ô nhiễm
Tuy nhiên, hiện nay dường như chúng ta đã khai thác quá nhiều khoáng chất dẫn đến tình trạng cạn kiệt nguồn tài nguyên đồng thời cũng gây ô nhiễm môi trường ví như dòng sông Tây Ninh, Quảng Tây đã trở thành suối máu sau khi khai thác boxit tại đây hay nhiều dòng sông, suối cũng bị ô nhiễm trầm trọng khi có hoạt động khai thác than ở đó.
Hình ảnh: khai thác khoáng sản gây ô nhiễm môi trường
Khoáng sản là một loại tài nguyên không thể tái tạo được và có số lượng còn hạn chế trong lòng đất chính vì thế cần phải có chiến lược quản lý, bảo vệ và khai thác hợp lý để giúp sử dụng tiết kiệm, hợp lý và có hiệu quả nhằm phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và phát triển kinh tế- xã hội và an ninh quốc phòng của đất nước.