Ngôi chùa ngàn năm nằm sâu 25m trong hang đá ở ven biển Đồ Sơn

Khi dạo quanh tuyến đường ven biển thuộc phường Vạn Sơn (quận Đồ Sơn, Hải Phòng) nhiều du khách bị thu hút bởi ngôi chùa mang kiến trúc độc đáo, cổ kính, yên bình, phủ xanh cây cối. Chùa tựa lưng vào núi vững chãi hướng mặt ra biển Đồ Sơn mênh mông. Phía trước chùa nhiều đàn chim bồ câu tự do tung cánh.

Ngôi chùa này là chùa Hang, thu hút rất đông người dân và du khách mỗi dịp đầu xuân năm mới. Với vẻ đẹp độc đáo, nơi đây đã đi vào thơ ca, ca dao cổ: "Chùa Hang, động Phật, hang Dơi/ Bốn phương tám hướng chẳng nơi nào bằng"; "Chùa Hang cảnh Phật nhiệm màu; Ấy là Bụt mọc hay Bầu tiên xây".

Chùa Hang hay còn gọi là Cốc Tự. Theo Cổng thông tin Phật giáo thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam, chùa Hang được xây dựng từ trước Công nguyên, trước thuộc địa bàn Vạn Tác, xã Đồ Sơn, huyện Nghi Dương, phủ Kinh Môn, đạo Hải Dương, nay thuộc phường Vạn Sơn, quận Đồ Sơn, Hải Phòng.

Nơi đây được xem là ngôi chùa thiên tạo lớn nhất trong khu di tích lịch sử Đồ Sơn.

Theo các tài liệu xưa và hiện nay, vùng Đồ Sơn - Kiến Thụy là nơi đầu tiên các nhà truyền đạo từ Tây Trúc (Ấn Độ) đặt chân đến. Trong đó có nhà sư từ Thiên Trúc (thường gọi là sư Bần) đến truyền Phật pháp và dựng chùa Hang từ trước Công nguyên, vào cuối thời Hùng Vương.

Nhà sư này còn dựng chùa trên Mẫu Sơn (núi Chòi Mòng) và sau đó ngài viên tịch tại chùa Hang. Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng đây là nơi đầu tiên đạo Phật du nhập vào nước ta.

Ngôi chùa cổ xưa kia được đặt trong lòng hang đá ven sườn núi cao 35m, rộng 7m và chia thành hai bậc thềm trong - ngoài. Chùa có cấu trúc hình thang, xuyên thẳng vào trong núi với độ sâu khoảng 25m. Nơi sâu nhất của chùa có độ cao chỉ 1,2m và rộng 1,3m.

Ban đầu, chùa nằm gần mép biển, thuận tiện cho ngư dân sinh hoạt tín ngưỡng. Ngày nay, so với mặt biển, chùa nằm cách xa hơn 100m.

Hiện nay, chùa vẫn còn nhiều di vật đáng quý như bàn thờ đá, tượng A di đà - pho tượng sư tổ bằng đá xanh tọa thiền trên đài sen.

Hiện tại, chùa được xây 3 tầng với tòa Tam Bảo nằm ở tầng 2, trên cùng là Tây Phương điện. Công trình nhà Tổ, nhà Mẫu kết cấu bằng vật liệu gỗ, gốm cổ truyền, bố cục mặt bằng kiểu chữ nhất, mặt chính quay hướng Đông, dựa vào sườn đồi phía Tây Bắc, phục dựng theo nghệ thuật trang trí thời Nguyễn cuối thế kỷ XX, có 3 gian, 4 hàng cột.

Phía ngoài chùa dựng tượng Phật bà Quan Âm từ bi, đứng nghiêm trên đá núi. Ngay bên phải bức tượng của Bồ Tát có đặt một tòa tháp thiêng 7 tầng, tượng trưng cho 7 vị sư tổ, đã tu thành chính quả tại chùa Hang Đồ Sơn.

Dọc theo mặt tiền chùa là các pho tượng La Hán với nhiều tư thế, biểu cảm sắc thái khác nhau.

Chùa Hang Đồ Sơn được UBND TP Hải Phòng xếp hạng là di tích lịch sử văn hóa cấp thành phố năm vào năm 2010. Lễ hội Chùa Hang được tổ chức hàng năm từ ngày mùng 1 đến mùng 6 tết Âm lịch.